Huquqbuzarlik bo‘yicha statistika (2022-yil)

O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligi maʼlumotlariga ko‘ra, 2022-yilning yanvar-dekabr oylarida respublika bo‘yicha ro‘yxatga olingan jinoyatlarning umumiy soni 105 215 tani tashkil etib, o‘tgan yilning mos davriga nisbatan 5,3 % ga kamaydi. Ushbu davrdagi jinoyatlar soni 10 ming kishiga nisbatan 29,2 taga yetdi.

Oxirgi besh yil davomida qayd etilgan jinoyatlar soni 2,1 barobarga oshgani qayd etildi. Demak, agar 2018-yilda jinoyatlar 49011 tani tashkil etgan bo‘lsa, 2022-yilning shu davrida bu ko‘rsatkich 105215 taga yetdi.

Shu bilan birga, 2021-yilda o‘sish kuzatildi. 2021-yilga nisbatan o‘zgarishlar tahlili shuni ko‘rsatdiki, 2022-yilda jinoyatchilikning kamayishi 5867 tani tashkil etdi.

2022-yilda hududlar bo‘yicha eng ko‘p jinoyatlar Toshkent shahrida (22791 ta), Farg‘ona (15182 ta), Toshkent (12259 ta) va Andijon (7231 ta) viloyatlarida, eng kami esa – Sirdaryo (3405 ta), Xorazm (2905 ta) va Jizzax (2865 ta) viloyatlarida qayd etilgan.

O‘tgan yilning mos davriga nisbatan jinoyatlar soni Toshkent shahrida (2752 ta), Farg‘ona (4721 ta), Buxoro (92 ta) viloyatlarida kamaygan bo‘lsa, mazkur jinoyatlar Toshkent (302 ta), Andijon (301 ta) va Sirdaryo (267 ta) viloyatlarida ko‘paygan.

Ro‘yxatga olingan jinoyatlarning aksariyati iqtisodiyot sohasidagi jinoyatlar – 45,2%, jamoat xavfsizligi va jamoat tartibiga qarshi jinoyatlar ikkinchi o‘rinda – 22,6%, shu bilan bir qatorda hokimiyat, boshqaruv va jamoat birlashmalari organlarining faoliyati tartibiga qarshi jinoyatlar – 17,0%, shuningdek, shaxsga qarshi jinoyatlar –14,7% ni tashkil etdi. Tinchlik va xavfsizlikka qarshi jinoyatlar – 0,4%, ekologiya sohasidagi jinoyatlar – 0,1% ni tashkil etdi.

2022-yil yakuniga ko‘ra iqtisodiy jinoyatlar ichida - 20591 ta firibgarlik (45,4%), - 15237 ta o‘g‘rilik (33,6%), - 5650 ta o‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan talon-taroj qilish (12,5%), - 1214 ta soliq to‘lashdan bo‘yin tovlash (2,7%), - 652 ta talonchilik (1,4%), - 261 ta bosqinchilik (0,6%), - 420 ta qalbaki pul, aksiz markalari yoki qimmatli qog‘ozlar yasash, ularni o‘tkazish (0,9%), - 364 ta tovlamachilik (0,8%), - 858 ta savdo yoki xizmat ko‘rsatish qoidalarini buzish (1,9%).

2022-yilda jinoyat sodir etgan shaxslarning umumiy soni 90169 nafarni tashkil etdi. Huquqbuzarlik sodir etgan ayollarning ulushi 12,7% ni tashkil etdi.

Aniqlangan huquqbuzarlar orasida 72386 nafar shaxs (80,3%) jinoiy javobgarlikka tortilgan. Ularning 3,5% ini voyaga yetmaganlar tashkil etdi.

Eng ko‘p jinoyat sodir etgan shaxslar Toshkent shahrida (15355 nafar), keyin Farg‘ona (12898 nafar) va Toshkent (10450 nafar) viloyatlarida qayd etilgan. Eng kam ko‘rsatkich Navoiy (2984 kishi), Sirdaryo (2628 kishi) va Xorazm (2256 kishi) viloyatlarida qayd etilgan.

Jinoyat sodir etgan shaxslarni har 100 ming aholiga nisbatan tahlil qilganda respublika poytaxti – 536,8 ming kishi, Toshkent – 355,2 Farg‘ona – 331,0, Sirdaryo – 299,1, Navoiy – 288,6, Namangan – 174,8, Andijon – 142,2

va Surxondaryo viloyatlari – 117,1 ming kishi hisobida ustunlik qilmoqda.

Jinoyat sodir etganlarning yoshi bo‘yicha tahlil qilish shuni ko‘rsatdiki, qayd etilgan huquqbuzarlarning umumiy sonida eng katta ulushni 31 yosh va undan katta yoshdagi fuqarolar – 63,0% (56779 nafar)ni tashkil etdi.

25-30 yosh – 19,4% (17550 kishi), 18-24 yoshlilar orasida kichik nisbatlar – 14,1% (12728 kishi), 13-17 yoshlilar – 3,5% (3112 kishi)dan iborat.

Jinoyat turlari bo‘yicha 31 yosh va undan katta yoshdagilar orasida 19,0% asosan firibgarlik, o‘zlashtirish yoki rastrata yo‘li bilan talon-toroj qilish – 14,6%. 25-30 yoshli huquqbuzarlar orasida firibgarlik – 18,6%, o‘g‘irlik – 12,4%, bezorilik – 6,1% ni tashkil etgan. 18-24 yoshlilar orasida eng ko‘p firibgarlik 12,2%, o‘g‘rilik 21,5% ni tashkil etdi. 13-17 yoshlilar o‘rtasida eng ko‘p o‘g‘rilik (50,8%) va bezorilik (9,1%) sodir etilgan.

Jinoyat sodir etgan ayollarning umumiy soni 11 460 nafarni tashkil etdi. Jinoyat sodir etgan ayollar sonini tahlil qilish, hududlarda eng yuqori darajada Farg‘onada – 1826, Toshkent viloyatlarida – 1199 va Toshkent shahrida – 1866 nafar qayd etilganligini ko‘rsatdi. Past ko‘rsatkichlar Xorazm (273 nafar ayol) va Sirdaryo (246 ayol) hududlarida qayd etilgan.

Shu bilan bir qatorda, erkak jinoyatchilar soni 78709 kishiga yetdi. Erkak jinoyatchilarning yuqori darajasi Toshkent shahrida – 13489, Farg‘onada – 11072 va Toshkent viloyatida – 9251 nafarni tashkil etmoqda.

Voyaga yetmaganlar orasida aniqlangan shaxslar soni tahlili shuni ko‘rsatdiki, ularning soni 2021-yilning shu davriga nisbatan 517 kishiga ko‘paygan, 678 nafari 13-15 yosh, 2434 nafari 16-17 yoshlilardir.

Huquqbuzarlik sodir etgan voyaga yetmaganlar soni 3112 nafarni tashkil etib, ularning umumiy sonining 3,5% ini tashkil etdi. Tahlillar viloyatlar bo‘yicha voyaga yetmaganlar o‘rtasida sodir etilgan jinoyatlarning

7,7% ini (158 nafar) qiz bolalar tomonidan sodir etilganini ko‘rsatdi.

Voyaga yetmaganlar eng ko‘p Farg‘ona (770 kishi), Toshkent (345 kishi) va Namangan (292 kishi) viloyatlarida, Toshkent shahrida (510 kishi) qayd etilgan. Shu bilan birga, Sirdaryo (81 nafar), Jizzax (55 nafar), Xorazm (50 nafar) va Navoiy (50 nafar) viloyatlarida eng kam huquqbuzarlik sodir etgan voyaga yetmaganlar qayd etilgan.