"Mahalla va oila" ilmiy-tadqiqot instituti haqida

Umumiy maʼlumot

O‘zbekiston Respublikasi Mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash vazirligi huzuridagi "Mahalla va oila" ilmiy-tadqiqot instituti O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2020-yil 10-iyundagi 367-son qaroriga muvofiq tashkil etildi.

Institut mahalla va oila institutlarini mustahkamlashga ko‘maklashuvchi, fuqarolar yig‘inlarini aholining chinakam maslakdoshiga aylantirish va "Sog‘lom oila — sog‘lom jamiyat" g‘oyasini hayotga tatbiq etish ishlarini ilmiy-uslubiy va axborot-tahliliy jihatdan taʼminlash faoliyatini amalga oshiruvchi ixtisoslashtirilgan davlat ilmiy-tadqiqot muassasasi hisoblanadi.

Institut oldiga qo‘yilgan vazifalar

Quyidagilar Institutning asosiy vazifalari etib belgilangan:

• jamiyatda "Obod va xavfsiz mahalla" tamoyiliga asoslangan tizimni to‘laqonli va samarali joriy etish, mahalla va oila institutlarini mustahkamlash sohasidagi ustuvor yo‘nalishlarni shakllantirishda ishtirok etish, fanlararo fundamental, ilmiy-amaliy tadqiqotlar va innovatsion loyihalarni amalga oshirish;
• mahalla va oila institutlarini mustahkamlash, xotin-qizlar va keksalarni qo‘llab-quvvatlash hamda ijtimoiy faollikni oshirishga qaratilgan konsepsiyalarni, kompleks, maqsadli, sohaviy va hududiy dasturlarni ishlab chiqishning ilmiy-metodologik asoslarini shakllantirish;
• mahallalar va oilalarda sog‘lom va barqaror ijtimoiy-maʼnaviy muhit hamda tinchlik, totuvlik va osoyishtalikni taʼminlash, umuminsoniy va milliy qadriyatlarni, shu jumladan oilaviy qadriyatlarni mustahkamlashning ilmiy asoslarini ishlab chiqish;
• mahalla va oila institutlarini mustahkamlash, xotin-qizlar va keksalarni qo‘llab-quvvatlash hamda ijtimoiy faollikni oshirish sohasidagi normativ-huquqiy hujjatlarni ishlab chiqish;
• mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash sohasidagi dolzarb ilmiy muammolarga bag‘ishlangan ilmiy, ilmiy-amaliy konferensiyalar, seminarlar, yig‘ilishlar tashkil etish, shuningdek, ushbu sohada yuqori malakali ilmiy kadrlarni tayyorlash, ilmiy xodimlarning kasbiy darajasini doimiy oshirib borish;
• o‘z faoliyati yo‘nalishlari bo‘yicha respublikadagi taʼlim va ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan hamkorlikni amalga oshirish, xorijiy mamlakatlarning ilg‘or ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan xalqaro aloqalarni rivojlantirish;
• ommaviy axborot vositalarida, jumladan, televideniye va Internet jahon axborot tarmog‘ida ilmiy tadqiqotlar natijalarini keng yoritish, shuningdek, aholining mahalla va oila institutlarini mustahkamlashdagi ijtimoiy faolligini oshirishda ishtirok etish.

Institutning tadqiqot yo‘nalishlari

Institutning asosiy ilmiy-tadqiqot yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:

• "Obod va xavfsiz mahalla" tamoyilining asosiy mezonlari hamda ularga asoslangan tizimni fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlari faoliyatiga to‘laqonli va samarali joriy etish mexanizmlari bo‘yicha ilmiy asoslangan takliflarni ishlab chiqish, bu borada huquqni qo‘llash amaliyotini takomillashtirishga doir tahliliy materiallar tayyorlash;
• aholi muammolarini aniqlash va hal etish bo‘yicha "mahalla — sektor — Xalq qabulxonasi — mahalla" tamoyili asosida hamkorlik tizimini takomillashtirish bo‘yicha tahliliy materiallar va ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqish;
• mahalla va oila institutlarini mustahkamlash va rivojlantirishga qaratilgan konsepsiyalar loyihalarini ishlab chiqadi, shuningdek, kompleks, maqsadli, sohaviy va hududiy dasturlar loyihalariga ilmiy asoslangan takliflar tayyorlash;
• oila va nikoh, reproduktiv salomatlik, shuningdek, oilalarda sog‘lom turmush tarzi, maʼnaviy-axloqiy tarbiya, iqtisodiy, huquqiy bilimlar, tibbiy madaniyatni oshirish, oilaviy munosabatlar psixologiyasi bo‘yicha fuqarolarning o‘zini o‘zi boshqarish organlariga hamda keng jamoatchilikka metodik tavsiyalar tayyorlash;
• oila institutida kutilayotgan o‘zgarishlar tahlili va prognozlarini ishlab chiqish, demografik rivojlanish va oila farovonligining o‘sish darajasini o‘rganish, tahlil qilish hamda konseptual yo‘nalishlar bo‘yicha ilmiy asoslangan takliflar va tahliliy materiallar tayyorlash;
• xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlashga doir davlat siyosatining samarali amalga oshirilishini taʼminlash, ularning huquq va qonuniy manfaatlarini himoya qilish, ijtimoiy faolligini oshirish bo‘yicha tahliliy materiallar va ilmiy asoslangan tavsiyalar tayyorlash;
• xotin-qizlarning muammolarini o‘z vaqtida aniqlash, yordamga muhtoj bo‘lgan va og‘ir ijtimoiy ahvolga tushib qolgan xotin-qizlarga, shu jumladan nogironligi bo‘lgan ayollarga ijtimoiy-huquqiy, psixologik va moddiy yordam ko‘rsatish tizimini takomillashtirish bo‘yicha tahliliy materiallar va ilmiy asoslangan tavsiyalar ishlab chiqish;
• yolg‘iz keksalar, ijtimoiy himoyaga muhtoj va kam taʼminlangan oilalarga moddiy ko‘maklashish, ularni ijtimoiy qo‘llab-quvvatlashni taʼminlashda huquqiy, uslubiy va amaliy yordam ko‘rsatish amaliyotini tahlil qilish;
• mahallalarda nuroniylarning bilim va boy hayotiy tajribasidan yoshlar maʼnaviyatini yuksaltirish, ularda vatanparvarlik ruhini mustahkamlash masalalarida samarali foydalanish tizimini rivojlantirish bo‘yicha takliflar va metodik tavsiyalar ishlab chiqish;
• oilalar mustahkamligini taʼminlash, oilaviy ajrashishlarning oldini olish, oilaning farzand tarbiyasi borasidagi masʼuliyatini oshirish, oilaviy qadriyatlarni mustahkamlash, jamiyatda tinchlik va barqarorlikni saqlashda oilaning o‘rnini targ‘ib qilish, shuningdek, namunali oilalarning hayotiy tajribasini ommalashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlash;
• er-xotin, ota-ona va farzandlar, er-xotin va ularning ota-onalari o‘rtasidagi sog‘lom munosabatlarni yo‘lga qo‘yish, oila va nikohni saqlab qolishdagi o‘zaro masʼuliyatni taʼminlash masalalarini o‘rganish;
• notinch va muammoli oilalardagi maʼnaviy-axloqiy muhitni sog‘lomlashtirish, nizoli holatlarning oldini olish, oilaviy munosabatlarni mustahkamlash masalalari bo‘yicha takliflar va metodik tavsiyalar ishlab chiqish;
• umuminsoniy va milliy oilaviy qadriyatlarni, ilg‘or xorijiy tajribani tahlil qilish asosida mahallalarda va oilalarda maʼnaviy-axloqiy qadriyatlarni mustahkamlash bilan bog‘liq metodik tavsiyalar ishlab chiqish;
• yoshlarni oilaviy hayotga tayyorlash, oiladagi nizoli holatlarni hal qilishning huquqiy va psixologik asoslarini o‘rgatish, ajrashishlarning oldini olish bo‘yicha ilmiy asoslangan takliflar tayyorlash;
• umuminsoniy va milliy oilaviy qadriyatlarni, ilg‘or xorijiy tajribani tahlil qilish asosida oila institutini mustahkamlash bo‘yicha, eng avvalo, "Sog‘lom oila — sog‘lom jamiyat" g‘oyasini hayotga tatbiq etishga qaratilgan normativ-huquqiy hujjatlarni takomillashtirish bo‘yicha tahliliy materiallar va ilmiy asoslangan takliflar ishlab chiqish;
• xotin-qizlar va erkaklar uchun teng huquq hamda imkoniyatlar kafolatlarini taʼminlash tizimini o‘rganish, tahlil qilish hamda sohaga oid normativ-huquqiy bazani takomillashtirish bo‘yicha takliflar tayyorlash;

Institut faoliyati

Institut o‘z faoliyati davomida quyidagilarni amalga oshiradi:

• mahallalarda oila va xotin-qizlar bilan ishlash tizimini yangi bosqichga olib chiqish, nuroniylar ijtimoiy faolligini oshirish, hududlarni jinoyatchilikdan xoli hududga aylantirishda fuqarolar yig‘inlarining roli va mavqeini yana-da mustahkamlashning dolzarb masalalari bo‘yicha ilmiy seminarlar, davra suhbatlarini muntazam tashkil etib borish;
• "Obod va xavfsiz mahalla" tamoyiliga asoslangan tizimni joriy etish, mahallalarda aholining kundalik muammolari bilan ishlash tizimini kuchaytirish borasidagi ustuvor vazifalar kabi mavzular bo‘yicha ilmiy, ilmiy-amaliy konferensiyalar o‘tkazish;
• mahallalarda oilalarni mustahkamlash, xotin-qizlarni qo‘llab-quvvatlash, bandlikni taʼminlash, tadbirkorlikni rivojlantirish, aholi salomatligini saqlash, xonadon va ko‘chalarning obodligini tashkil etish, maʼnaviyat va maʼrifat ishlarining taʼsirchanligini oshirish kabi yo‘nalishlarga bag‘ishlangan ilmiy, ilmiy-amaliy konferensiyalar, seminarlar, yig‘ilishlar tashkil etish;
• o‘tkazilgan tadbir natijalari bo‘yicha tahliliy materiallar va ilmiy asoslangan takliflar ishlab chiqish;
• institutda mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash sohasida yuqori malakali ilmiy kadrlarni tayyorlash, ilmiy xodimlarning kasbiy darajasini doimiy oshirib borish;
• o‘z faoliyati yo‘nalishlari bo‘yicha respublikadagi taʼlim va ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan hamkorlikni amalga oshirish, xorijiy mamlakatlarning ilg‘or ilmiy-tadqiqot muassasalari bilan xalqaro aloqalarni rivojlantirish;
• manfaatdor vazirliklar, idoralar, xo‘jalik birlashmalari, oliy taʼlim muassasalari hamda vazirliklar va idoralar tizimidagi boshqa ilmiy muassasalar bilan birgalikda fundamental, amaliy va innovatsion tadqiqot ishlarini amalga oshirish;
• institutning asosiy vazifa va funksiyalari bilan bog‘liq yo‘nalishlarda ilmiy konferensiyalar, seminarlar, hamkorlikdagi tadqiqotlar, loyihalar, xodimlarning tajriba almashishi va ularni o‘qitish bo‘yicha xalqaro, xorijiy ilmiy-tadqiqot muassasalari, institutlar va markazlar bilan hamkorlikni rivojlantirish;
• mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash bilan bog‘liq yo‘nalishlarda bakalavr va magistrlarni tayyorlashda ilmiy-metodik jihatdan ko‘maklashadi, shuningdek, Institut bazasida bu sohada ilmiy kadrlar tayyorlash;
• mahalla va oilani qo‘llab-quvvatlash bilan bog‘liq yo‘nalishlarda mutaxassislar tayyorlovchi taʼlim muassasalari uchun ilmiy, o‘quv, o‘quv-metodik adabiyotlarning yangi avlodini nashr etishga tayyorlash ishlarida ishtirok etish;
• xorijiy mamlakatlarning o‘zini o‘zi boshqarish tizimi hamda oilalarni mustahkamlash sohalarida faoliyat yuritayotgan milliy institutlari bilan yaqin va faol hamkorlikni amalga oshirish;
• ilmiy-tadqiqot va taʼlim muassasalari bilan birgalikda fundamental, amaliy va innovatsion tadqiqotlarni tashkil etish va o‘tkazishda ishtirok etish;
• Institut negizida, shu jumladan xorijiy mutaxassislarni jalb etgan holda stajirovka o‘tashni, mahorat darslarini tashkil etadi va o‘tkazish;
• mahalla va oila institutining dolzarb masalalari bo‘yicha yozgi va qishki maktablar, ilmiy maʼruzalar va munozaralar maydonchalarini tashkil etish.